Այս նկարը 47 տարեկան է… 1970 թ. ձմռանը (13-20.02.1970) Թբիլիսիում անց էր կացվում Անդրկովկասի զինվորական օկրուգի շախմատի առաջնությունը, որտեղ Հայաստանի հավաքականը գլխավորում էր տակավին պատանի, ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ, 19-ամյա Ռաֆայել Վահանյանը…
Ռաֆայել Վահանյանի հուշերից. Կարծես երեկ լիներ, բայց արի ու տես, որ շուրջ 50 տարի է անցել: Շախմատի մի մրցաշարում, որտեղ ես Հայաստանի հավաքականի կազմում էի, մեզ մեկ միավոր էր պակասում չեմպիոն դառնալու համար: Եվ ահա գալիս է անսպասելի օգնությունը. Ադրբեջանի հավաքականի երրորդ տախտակի վրա, Գրիգորի Աֆանասյանը /Կիրովաբադ քաղաքից/ պարտության է մատնում վրացի շախմատիստին, որի անունն արդեն չեմ էլ հիշում, և մեզ է նվիրում հաղթանակի բերկրանքը: Մենք չեմպիոն ենք…
… Դրսում 1970 թվականի փետրվարն էր… և դեռևս առջևում էր նրա ՓԱՌՔԻ ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ…
Կանցնի ընդամենը մեկ տարի և ՖԻԴԵ-ն շրջանցելով միջազգային վարպետի աստիճանը, Ռաֆայել Վահանյանին կշնորհի միջազգային գրոսմայստերի կոչում: Պատմության մեջ, Վահանյանից բացի, միջազգային վարպետի աստիճանը շրջանցվել է միայն մեկ անգամ՝ աշխարհի չեմպիոն Միխայիլ Տալի համար…
Ռաֆայել Վահանյանն աշխարի հեղինակավոր շախմատիստների մասնակցությամբ մրցաշարերում առաջին մրցանակներ է նվաճել.
- 1974՝ Վալենսիա
- 1974՝ Կրագուևաց
- 1975՝ Սան Ֆելիու դե Գիշոլս
- 1977՝ Հռոմ
- 1977՝ Սան Պաուլու
- 1978՝ Կիրովական
- 1979՝ Լաս Պալմաս
- 1981՝ Մանիլա
- 1982՝ Մոսկվա
- 1982-1983՝ Հաստինգս
- 1983՝ Տալլին
- 1984՝ Լվով
- 1985՝ Նեստվեդ
- 1986՝ Սոչի
- 1987՝ Մարսել
- 1987՝ Լենինգրադ
- 1988՝ Էսբերգ
- 1988՝ Կոպենհագեն
- 1990՝ Միսիսաուգա
- 1990՝ Ռեյկյավիկ
- 1990՝ Տորոնտո
- 1991՝ Մոսկվա
- 1992՝ Տեր Ապել
- 1992՝ Նյու Իսենբորգ
- 1992-1993՝ Ռեջո նել Էմիլիա
- 1993՝ Տեր Ապել
- 1993՝ Հառլեմ
- 1994՝ Լոնգ Բիչ
- 1994-1995՝ Ռեջո նել Էմիլիա
- 1995՝ Մոսկվա («Աերոֆլոտ-Օփն») …
Կանցնեն տարիներ. կգան նոր սերունդներ ու մենք կունենանք նոր անուններ ու նոր չեմպիոններ… սակայն ոչ-ոք չի կարող անել այն, ինչ XX բեկումնային դարում ՀԱՅԻ անունը աշխարհին լսելի դարձնելու համար արեցին ՄԵՐ ԱԶԳԻ ԸՆՏՐՅԱԼՆԵՐԸ, որոնցից մեկի անունն է ՌԱՖԱՅԵԼ ԱՐՏԵՄԻ ՎԱՀԱՆՅԱՆ…
Բայց դա պետք է լիներ հետո, իսկ այդ ժամանակ դրսում դեռևս 1970 թվականի փետրվարն էր…